शापित गंधर्व

प्रिय सलोनी

२ आठवड्यांपूर्वी मायकेल जॅक्सन नावाच्या एका महान कलाकाराचे अचानक निधन झाले. मी शुक्रवारी दुपारी ऑफिसमध्ये काम करत बसलो होतो तेव्हा माझ्या ऑफिसबाहेर बसलेल्या काही बायका एकमेकींना सांगत होत्या की मायकेल जॅक्सनला एल.ए. (लॉस एंजेलस)च्या एका हॉस्पिटलमध्ये दाखल केले आहे. पहिल्यांदा असे वाटले की पुन्हा एकदा एमजे च्या मागे लागण्यासारखे इथल्या प्रसिद्धी माध्यमांना काहीतरी मिळाले असावे. ८० च्या दशकात यशाच्या सर्वोच्च शिखरावर असलेल्या एमजे च्या मागे प्रसिद्धी माध्यमे ९० च्या दशकात हात धुवुन मागे लागली होती. एखाद्या शापित गंधर्वाप्रमाणे एमजे ची अवस्था होऊन गेली होती. त्याला झालेला त्वचारोग आणि त्यामुळे रंगहीन झालेली त्वचा याबद्दल वाट्टेल त्या वावड्या उठवल्या गेल्या. त्याने त्याचा रंग बदलुन घेतला इत्यादी. त्याच्या भपकेबाज पणावर अवास्तव टीका केली गेली. खरेतर भपकेबाज पणा हा त्याच्या व्यवसायाचाच एक भाग होता. सर्वच पॉप स्टार अतिशय झगमगाटीत रहात असत. परंतु एमजेच्या वाट्याला टीका खुपच जास्त आली. त्याच्ये दिवाळे निघाले आहे अश्याही अफवा निघाल्या होत्या. वस्तुस्थिती अशी आहे की एमजेने पैश्याचे अतिशय चांगले व्यवस्थापन केले. उदाहरणाच द्यायचे तर ७ कोटी डॉलर्सना घेतलेलया २५० गाण्यांचा संग्रह आत १ अब्ज डॉलर्स चा झाला आहे. त्याने संस्थांना भरपुर देणग्याही दिल्या. सर्वात जास्त संस्थांना देणग्या देण्याबद्दल एमजेची गिनीज बुक मध्ये नोंद झाली आहे. त्याची किमान ५०-१०० कोटी डॉलर्सची मालमत्ता आहे त्यापैकी तब्बल २०% त्याने मृत्युनंतर दान केली आहे. त्याच्या मृत्युपत्रातुन त्याचा आर्थिक जबाबदारपणा प्रकट होतो आहे. त्याच्या आर्थिक बेजबाबदारपणावर टीका करणार्यांची आता तोंडे बंद व्हावीत. एमजे ने प्लास्टिक सर्जरी जरुर केली आणि त्यापैकी काही फसल्यादेखील. परंतु त्यावरुनही त्याच्यावर अकारण टीका व्हायची. त्याच्या फेंदर्या नाकाची लहानपणापासुन सतत अवहेलना झाल्यामुळे एमजेला नाजुक सरळ नाकाचे आकर्षण होते. त्याने प्लास्टिक सर्जरी करुन नाक आपल्याला हवे तसे करण्याचा प्रयत्न केला. मला तरी त्यात काही वावगे वाटत नाही.

सर्वात किळसवाणा आरोप म्हणजे एमजेने लहान मुलांचे लैंगीक शोषण केले असा. एमजे ने आजारी आणि गरीब मुलांसाठी १२०० एकर जागेवर एक सुंदर करमणुक केंद्र अथवा उद्यान उभारले होते. वर्षाला ७ कोटी डॉलर्स खर्च करून ते उद्यान चालवले जात असे. त्यापैकी काही मुलांच्या पालकांनी एमजेवर असे आरोप केले. पुठे ते सर्व आरोप खोटे ठरले. परंतु या आरोपांनी मात्र एमजेचा धीर खचला आणि तो अमेरिका सोडुन बहारीन ला गेला. मागील ४-५ वर्षे तो अगदी अज्ञातवासातच होता. अलिकडे तो पुन्हा एकदा रंगमंचावर येण्याचा विचार करत होता, तेव्हा अचानक त्याचे निधन झाले.

एमजे हा मला वाटते नक्किच सर्वोच्च पाश्चात्य संगीतकार होता. कृष्णवर्णीयांच्या वाटयाला येणारी उपेक्षा अवहेलना यांना भेदुन त्याने अमेरिकन संगीत क्षेत्राचे सिंहासन मिळवले. परंतु तो त्याहुनही महान ठरला ते त्याच्या गाण्यांमधुन जगातील वेगवेगळ्या प्रश्नांवर जे भाष्य केले त्यामुळे. मला तर वाटते की एमजे चे महत्व जगापुढे हळुहळु येइल आणि त्याच्यावरचे मळभ नक्किच कधितरी दुर होईल.

मॅन इन द मिरर, ब्लॅक ऑर व्हाईट, वी आर द वर्ल्ड, दे डोंट रिअली केअर अबाउट अश्या गाण्यांमधुन त्याने जगातील गरिबी, श्रीमंत राष्ट्रांचा मुजोरपणा आणि युध्दखोरपणा, वंशवाद यावर सडकुन टीका केली आणि वसुधैवकुटुंबकमता, प्रेम, शांती यांप्रती आपल्या सर्वांच्या वैयक्तीक जबाबदारीची जाणीव निर्माण केली.

अमेरिकेत कृष्णवर्णीयांनी यश मिळवले की काही ठरावीक मंडळी त्यांच्या मागे लागलीच म्हणुन समजावे. अगदी महंमद अली, मार्टीन ल्युथर किंग पासुन मायकेल जॅक्सन, ओप्राह विन्फ्री, कोबी ब्रायंट अश्या अनेक यशस्वी आणि प्रसिद्ध कृष्णवर्णीयांना यशाच्या शिखरावर असतानाही अवास्तव टीकेला सामोरे जावे लागले आणि अजुनही जावे लागते. कृष्णवर्णीयांसाठी वेगळे आणि अधिक कठिण निकष असतात असे अगदी नक्की जाणवते.

मायकेल जॅक्सन तर केवळ यशस्वी नाही तर प्रस्थापित व्यवस्थेचा टीकाकार होऊ पहात होता. अमेरिका तसा एक महान देश आहे. परंतु "सत्य" हे यांचे मुल्य नाही आणि ध्येयही नाही. स्वातंत्र्य हे अधिक महत्वाचे मानले आहे. परंतु सत्याशिवाय स्वातंत्र्य हे मृगजळच राहते अशी आपली धारणा यांच्या पचनी पडणे कठीण आहे. कुठल्याही सत्तेला सत्य हे सोयिस्करही नसते. आणि भांडवलवादी व्यवस्थेततर सर्वच गोष्टी विकत घेता येतात. सत्यदेखील. त्यामुळे इथे सत्याचा इतका विपर्यास होतो की मति गुंग होते. (बुद्धिस्तु मा गान्मम!). इराक वर २००३ साली केलेल्या आक्रमणाचा कोणत्याही विचारवंत आणि कलावंतांनी निषेध केला नाही. यातुनच त्यांची सत्तेपुढे लोळण घेण्याची वृत्ती दिसली. मायकेल जॅक्सनची संवेदनशीलता इतकी तीव्र होती की तिला सत्तेची बटीक होऊन राहण्याची गरज भासली नाही.

माझ्या मते मायकेल जॅक्सनने त्याची फार मोठी किंमत मोजली. दुर्दैवाने अमेरिकेत त्याच्या विरुद्ध कमालीचा अपप्रचार आहे. वैशम्य याचे वाटते की भारतीय वर्तमान पत्रे देखील त्यांचीच री ओढतात. स्वताचे संशोधन आणि मतमांडणी कुठेच दिसत नाही. असो तो एक वेगळाच विषय होईल.

परंतु मायकेल जॅक्सनच्या निर्भीडपणाला, भाबडेपणाला, आशावादाला आणि कलेला आपण शतश: प्रणाम करायला हवेत. खरोखरीच एक शापित गंधर्व आणि एक राजहंस होता तो.

ता.क. - परवा निळु फुलेंचे निधन झाले तेव्हाही अतिशय दु:ख झाले. कलावंत म्हणुन तर ते मोठे होतेच. परंतु त्यांनी केलेले सामजिक कार्यही अतिशय स्तुत्य आहे. एमजे काय निळु फुले काय किंवा अगदी डॉ. लागु काय. ही मंडळी खर्या अर्थाने महान आहेत. कलेची उपासना करता करता समाजाची जाणिव ठेवणारी आहेत. देशोदेशीचे हे वसु आहेत आणि म्हणुनच पृथ्वीला वसुंधरा म्हणतात.