अलास्का - भाग १

सलोनीराणी

मागच्या महिन्यात तु भारतातुन परत आलीस. तुझी पहिली भारतभेट! तुम्ही तिघे तिथे आणि मी इथे. मला अतिशय कंटाळा आला. परंतु मला अतिशय आनंददेखील झाला की तुला भारतात जायला मिळाले. मला इथे तश्या काही टवाळक्या कमी नव्हत्या. १५ ऑगस्टचा इंडिया असोसिएशन चा "इंडिया नाईट" चा कार्यक्रम होता. त्याची तयारी करायची होती. यावर्षी इंडिया असोसिएशनचे काम करत असल्यामुळे प्रत्यक्ष नियोजनामध्ये भाग घ्यायचा होता. कार्यक्रम सुंदरच झाला. दरवर्षी सहसा बॉलिवुड गाण्यांचा भडिमार असतो, तो यावर्षी पहिल्यांदाच कमी करून विविध प्रकारांना वाव दिला. सर्वात मुख्य म्हणजे १५ ऑगस्ट चे महत्व कळेल अश्या पद्धतीने कार्यक्रम राबवला.आणि अहो आश्चर्यम! दरवर्षी मध्यंतरानंतर सभागृह रिकामे व्ह्यायला लागते तसे घडले नाही. अगदी शेवटपर्यंत भरपूर गर्दी होती. लोकांना चांगली गुणवत्ता आवडते आणि कळते देखील. "अमेरिकन प्रेसिडेंट" नावाच्या चित्रपटात मायकेल डग्लस म्हणतो - "People don't drink sand because they are thirsty. They drink sand because they don't know the difference."

अगदी खरे आहे हे. जोपर्यंत कोणी येऊन दुसऱ्या पद्धतीने गोष्टी करुन दाखवत नाही तोपर्यंत हे असेच चालायचे. असो ... परंतु कार्यक्रम अप्रतिम झाला असे अनेक लोक येऊन म्हणाले. पुण्यात फर्ग्युसन महाविद्यालयात असताना ९१ साली आम्ही १५ ऑगस्टचा कार्यक्रम केला होता. तेव्हा काश्मिरी पंडितांची व्यथा लोकांपुढे मांडली होती. तेव्हाचे फर्ग्युसनचे मुख्याध्यापक कार्यक्रम पाहुन म्हणाले "मी इथे ३०-४० वर्षे आहे. परंतु असा कार्यक्रम या महाविद्यालयाच्या इतिहासात पहिल्यांदाच पाहतो आहे." पुन्हा तेच! हो की नाही? जर आपल्याला काही वेगळे वाटत असेल दिसत असेल रुचत असेल तर ते लोकांना करुन दाखवायला पाहिजे. भाषणे देऊन काही होणार नाही.

असो .. परंतु या कार्यक्रमामध्ये मंडळाच्या एका कार्यकर्त्याने केलेली ही युट्युब क्लिप! फिनिक्स १५ ऑगस्ट २०१० कार्यक्रमामधली एक चित्रफित

तर या १५ ऑगस्टच्या कार्यक्रमामुळे मी थोडाफार व्यस्त होतो. परंतु कधीतरी मनावर घेतले की तुम्ही सर्व भारतात जाउन येत आहात तर तुम्ही परत आल्यावर आपण कुठेतरी जाऊ. तसे आता अमेरिकेत प्रमुख गोष्टी पाहुन झाल्या आहेत. यलो स्टोन नॅशनल पार्क, माऊण्ट रशमोर, फ्लोरिडा आणि अलास्का मुख्यत: राहिले आहेत (होते!). सहजच पाहिले तर अलास्का जमण्यासारखे होते. म्हणुन अलास्काची तिकिटे काढली. तर सिद्धोबा भारतातुन म्हणतो आईला "आई तु आणि सलोनी आणि बाबा अलास्का ला जा. मी इथेच राहतो आणि मग तुम्ही मला अलास्कावरुन पिक-अप करा!" एकंदरीतच साहेबांना भारतात सुख भरपुर आहे हे सांगणे न लगे. अर्थातच ते शक्य नव्हते.

तुम्ही २७ ऑगस्टला परत आलात. तुमचा जेट लॅग संपतोय न संपतोय तोच ४ सप्टेंबरला आपण अलास्कासाठी परत विमानतळावर हजर! तुझी आई मला म्हणते - "सलोनी मोठी झाल्यावर आपल्यावर चांगलीच रागावणार आहे. कोलरॅडो, हवाई आणि आता अलास्का. तिला काहीच आठवणार नाही." मला वाटते आठवणार नाही हे खरे आहे. परंतु You are still breathing the air whereever you go. And I am sure its makings its way into your heart and into your soul. त्यासाठीच भारतात जायचे ... त्यासाठीच इतके फिरायचे. प्रत्यक्ष डोळ्यांनी पाहिल्याशिवाय अनुभुती येत नाही. कळत नाही. मोठे झाल्यावर तुम्ही पुन्हा तिथे आणि अजुनही कुठे कुठे जाणार आहातच परंतु आत्ताच त्याची आवड निर्माण होणे आवश्यक आहे. नाहीतर आपल्याला आपलेच ते श्रेष्ठ वाटु लागते. माझी सोमवार पेठ, माझे पुणे, माझे फिनिक्स यापलिकडे ही एक जग आहे. तिथे गेल्याशिवाय कसे कळणार?

अलास्काचे विमान दुपारी निघाले तरीही तिथे पोहोचेपर्यंत ११:३० वाजले रात्रीचे. रात्रीच्या अंधारात विमान ऍंन्करेजच्या जवळ येऊ लागले तशी वैमानिकाने घोषणा केली. खिडकीतुन बाहेर पाहिले तर मिट्ट काळोख. थोड्यावेळाने एक अरुंद प्रकाशाची रेष दिसली. मग दूरवर विखुरलेले दिवे दिसु लागले. कुठल्याही प्रकारे हे अमेरिकन शहर वाटत नव्हते. सहसा कुठल्याही अमेरिकन शहरामध्ये खूपच झगमगाट असतो. अगदीच "तारोंकी बारात". परंतु ऍन्करेज मात्र त्यामानाने अगदी खेडे वाटावे असे!!

अलास्का हा खरा तर रशियाचा प्रांत. १८४८ मध्ये अमेरिकेने तो विकत घेतला. इथला कडक उन्हाळा म्हणजे ७०-७५ फॅरेनहाईट म्हणजे जास्तित जास्त २५-२८ अंश सेल्सिअस असे तपमान! त्यामानाने थंडीमध्ये अगदी ८० फूट (होय फूट!) म्हणजे ९०० एक इंच बर्फ पडतो काही ठिकाणी. त्यामुळे इतका सर्व बर्फ बऱ्याचदा वितळतच नाही. त्याचीच मग ग्लेशिअर्स म्हणजे हिमनद्या तयार होतात. नद्या यासाठी की हे बर्फाचे हजारो फूटाचे थर गुरुत्वाकर्षणाने डोंगर-उतारांवरुन मुंगीच्या गतीने का होईना परंतु पुढे पुढे सरकत राहतात. आणि असे सरकत असताना ते खालची जमीन खरवडुन काढतात आणि अश्या पद्धतीने मोठमोठ्या दऱ्या तयार होतात. असो ... परंतु सांगायचा मुद्दा असा की अलास्का ला ग्लेशिअर्स पाहण्यासाठी बरेच लोक जातात. त्याव्यतिरिक्त पाहण्यासारख्या गोष्टी म्हणजे अरोरा बोरिअलिस - म्हणजेच नॉर्दर्न लाईट्स - म्हणजेच उत्त्र ध्रुवीय किरणप्रपात !! पृथ्वी म्हणजे एक मोठा चुंबकच आहे. त्यामुळे पृथ्वीच्या उत्तर आणि दक्षिण ध्रुवांवर वैश्विक किरण मोठ्या प्रमाणावर आकर्षीत होतात. रात्रीच्या काळोखात ६० मैल उंचावर या किरणाचे आकाशात जे काही नृत्य चालते ते अगदी अद्भूत असते. अर्थात ते पाहण्यासाठी ध्रुवाच्या जवळ जावे लागते आणि रात्रीच्या काळोखातच हा चमत्कार पहावा लागतो. याव्यतिरिक्त अलास्का मध्ये पाहण्यासारख्या गोष्टी म्हणजे इथले वन आणि समुद्री जीवन. व्हेल मासे उन्हाळ्यात अलास्कात येतात आणि अलास्काचा कडक हिवाळा सुरु होण्याच्या आत हवाई ला रवाना होतात. तसेच ग्रिझली बेअर (म्हणजे अस्वल) हा एक दुरुनच बघण्यासारखा विषय आहे! कारण हे ग्रिझली बेअर ८-१० फूट उंच आणि प्रसंगी प्राणघातक असू शकते. डेनाली नॅशनल पार्क मध्ये विशेषत: यांची संख्या प्रचंड आहे. डेनाली नॅशनल पार्क हे अलास्काचे अजून एक आकर्षण. अमेरिकेतील (आणि कदाचित) जगातील सर्वात मोठे राष्ट्रीय उद्यान (उद्यान कसले जंगलच)आहे हे. साधारणत: १०,००० चौरस मैल आकार असावा. इथेच उत्तर अमेरिकेतील सर्वात मोठा पर्वत - माऊंट डेनाली देखील आहे. साहेबाने त्याला आपले नाव लगेच देऊन टाकले - माऊंट मकिनली. परंतु अजूनही त्याला माऊंट डेनाली म्हणुनच ओळखले जाते.

असो ... तर असा हा अलास्का ... रशियाला काही जपणे जमत नव्हते. त्यामुळे त्यांनी तो अमेरिकेला विकला. १८४८ ते २० व्या शतकापर्यंत इथे खनिजे आणि लाकुड आणि मुख्य म्हणजे सोने मिळेल म्हणुन अमेरिकेने बरेच प्रयत्न केले. परंतु २० व्या शतकाच्या सुरुवातीला उत्तर अलास्कामध्ये खनीज तेल आणि नैसर्गीक वायु चे प्रचंड मोठे साठे मिळाले तेव्हापासुन हा भाग विकसीत व्ह्यायला सुरुवात झाली. अलास्का थोडासा विचित्र जागी आहे. मुख्य अमेरिकेच्या वर कॅनडा आणि त्याच्या पश्चिमेला थोडासा वर अलास्का! अर्थात मुख्य अमेरिकेपासुन तुटलेला. १९८० पर्यंत ऑपरेटर असिस्टेड फोन होते. त्यानंतर आम जनतेला थेट फोन मिळाले. १९६० पासुन ऍन्करेज झपाट्याने विकसित झाले. मागच्या काही वर्षांमध्ये वॉल-मार्ट मुळे इथे सर्व वस्तु उपलब्ध होऊ लागल्या आहेत आणि त्याही वाजवी दरात. अलास्काच्या वास्तव्यात एक गोष्ट प्रकर्षाने जाणवली की रशियामध्ये हा प्रदेश राहिला असता तर अशी प्रगती होणे अवघड होते! वस्तुवाद काही अगदीच टाकाऊ नाही :-)

असो .... आपल्या सहलीचे वर्णन आता पुढच्या लेखात....

न्युअर्कहून .... नावात काय आहे?

२२ सप्टेंबर २०१०

 

सलोनीराणी

 

मला आता वाटते की यापुढच्या लेखांची नावे अशीच द्यावीत ... मागचा लेख पीट्सबर्ग हुन लिहिला होता .आता हा न्युअर्कहून .... बऱ्याचदा भारतीय लोक न्युअर्कला नेवार्क म्हणतात. मीसुद्धा म्हणायचो .. बऱ्याचदा ऐकुनही मला कळले नव्हते ... ५-६ वर्षे पन्नास एक वाऱ्या करुन आता कळु लागले आहे. मला वाटते वय वाढते तसे कान आणि एकंदरीतच मेंदु काहीही नविन चटकन आत्मसात करत नाही. कुठे बाहेर फिरायला गेलो आणि काही खायचे असेल तर आम्ही म्हणतो मॅकडोनाल्ड. परंतु सिद्धु म्हणायचा मकडोनल्ड. त्याचा तो उच्चार कळे पर्यंत बरेच दिवस लागले! आपल्या आडनावाचे असेच झाले आहे आता. लोकांना इथे जगताप म्हणायला भयंकर त्रास होतो. अगदी फेफरेच. त्यामुळे त्यांना जॅगटॅप सांगायला लागते. त्याचेदेखील ते जॅकटॅब करतात. कधी कधी कंटाळुन मी म्हणतो ठीक आहे. .... बरोबर ... जॅकटॅब. त्यावर काही माणसे म्हणतात. थॅन्क गॉड आय डिड्न्ट वॉण्ट टु से समथिंग रॉंग ... मी कपाळावर हात मारतो.

 

परंतु आपण मराठी माणसे तरी बरी. ही बरीचशी पंजाबी मंडळी ... रिकी, बॉबी, सॅमी असलीच काहीतरी नावे लावतात. आणि नंतर कळते की त्याचे नाव नरेंद्र आहे. आता रिकी आणि नरेंद्र यात काय साम्य आहे. चीनी लोकांचे मी थोडेतरी समजु शकतो. शांग्ड्र्र्र्र्र्र्र्रंंंंंंंंं असले काहीतरी नाव म्हणणे म्हणजे कच्ची कोळंबी खाऊन ढेकर दिल्यासारखे वाटते. खरेच! त्यामुळे माझ्या त्या मित्राने त्याचे नाव ठेवले सायमन. अजुन एक चीनी मित्र त्याचे नाव होते "हायहुआ?" यामध्ये प्रश्नचिन्ह नावातच आहे. कारण प्रश्नचिन्ह असेल तर मुलगा नाहीतर मुलगी असे काहीतरी तो म्हणाला. त्याने त्याचे नाव एडी ठेवले. मी कुठेतरी ऐकले होते की जगात सर्वात प्रेमळ शब्द कोणते असतील तर आपल्या नावाने कोणी आपल्याला हाक मारत असेल ते! त्यामुळे मी त्याला "हायहुआ?" अशी हाक मारायचो. परंतु त्याला काही ते आवडत नसेल असे मला दिसु लागले. म्हणुन मी एडी झिंदाबाद म्हटले! परंतु चीनी माणसे एकंदरीत खरोखरीच अगदी भारतीयांसारखी. फार काहीही फरक नाही. जवळपास तेच गुणदोष! असो ... जपानी माणसे मात्र आपल्या नावाच्या बाबत अगदी आग्रही. आयजी ला आमच्या वर्गातील एक अमेरिकन पोरगी एजी म्हणायची त्याला काही ते आवडायचे नाही. आता आपली युपी ची तायडी असली असती आणि एजी म्हणाली असती तर त्याचा भलतात अर्थ झाला असता आणि त्या एजीच्या तोमोएने तिच्या झिंज्या उपटल्या असत्या. तशी तोमोए सामुराई घराण्यातील होती. असो ... परंतु आयजी ला माझे कौतुक वाटायचे कारण मी "कोनोसुके मात्सुशिता" "अकिओ मोरिटा" "अकिरा कुरासावा" "अमुक तमुक नाकामुरा" वगैरे अशी नावे त्याच्या समोर लिलया फेकायचो. त्यामुळे आयजी माझ्यावर जाम फिदा होता. आता आपली मराठी भाषाच अशी आहे की जसे लिहितो तसे बोलतो. जपानी भाषा तशी अगदी सरळ आहे .... (असा माझा भ्रम अजुनही आहे!).

 

 

असो ... परंतु आमचे विमान गेट ला लागले आहे. ४:३० ला होते. त्या विमानात बिघाड झाला त्यानंतर दुसरे विमान रद्द झाले. त्यानंतर पुढचे विमान इथे उतरवता आले नाही कारण पावसामुळे विमानतळ बंद केला ... आणि आता सहा तासांनंतर अखेरिस आमच्यासाठी "सवारी" इथे आलेली आहे. फिनिक्सापर्यंत पोचेपर्यंत १-२ वाजणार यात काही संशय नाही.

 

 

पिट्सबर्गहून...

२४ मे २०१०

सलोनीराणी

 

असे दिसतयं की प्रवास करत असलो की मला लेख लिहायला वेळ मिळतो. आत्ता पिट्सबर्ग म्हणुन विमानतळावर आहे. कालचे फिनिक्सला जायचे विमान हवामानामुळे रद्द झाले. आता न्यु यॉर्क कुठे, फिनिक्स कुठे, आणि ते ऍलेक्स नावाचे हरिकेन (वादळ) कुठे. परंतु त्या वादळाने कॉन्टिनेन्टल च्या ह्युस्टन हब वर बराच धुमाकुळ घातला त्यामुळे सर्व अमेरिकाभर त्याचे पडसाद उमटले. त्यातच आमची फ्लाईट कॅन्सल झाली. असो... त्यामुळे न्युयॉर्क मध्ये एक रात्र उगाच घालवुन आमची स्वारी आत्ता प्‍हाटंच्या पारी पिट्सबर्गद्वारे फिनिक्सला चालली आहे.

 

पिट्सबर्गला मी कधीच गेलो नाही आहे. विमानातुन बऱ्याचदा दिसते परंतु शहरात गेलो नाही. परंतु आज कमीत कमी विमानतळावर दोन अडीच तास घालवण्याचा योग आला. तसे विमानतळावरुनच एकंदरीच त्या भागाची आणि लोकांची कल्पना येते. दीड वर्षांपूर्वी ओरेगॉनला गेलो होतो तेव्हा पोर्टलंडच्या विमानतळावर अगदी जाणवले की हे हुकलेल्या लोकांचे राज्य आहे (चांगल्या अर्थाने). पोर्टलंडमध्ये केसांचा भांग वगैरे पडण्याच्या फंदात लोक पडत नाहीत की काय ... आणि सर्व लोक हिप्पी किंवा त्या कॅटेगरीमधले वाटले. ट्री हगर्स! मला ट्री हगर्स आवडतात. ख्रिश्चन धर्मांधांपेक्षा ट्री हगर्स १०० पटीने चांगले! किंबहुना तुलनाच नाही. असो ....

 

पीट्सबर्ग हे इथले अगदी औद्योगिक शहर. पूर्वी प्रमुख शहरांपैकी एक. परंतु आता काळाच्या ओघात बरेचसे उद्योग चीन किंवा इतर विकसनशील भागात स्थलांतरीत झाले, परंतु त्यामानाने सेवा क्षेत्रातील नवे उद्योग इथे निर्माण झाले नाहीत. त्यामुळे हळुहळु पीट्सबर्गचे महत्व कमी होत गेले आहे. एकंदरीतच अमेरिकेतील डेट्रॉईट, पीट्सबर्ग, क्लीव्हलंड अशी दिग्गज शहरे काळाच्या ओघात सिऍटल, सॅन फ्रान्सिस्को, लॉस एन्जेलेस या शहरांच्या बरीच मागे पडली.

 

आपल्याकडे सुद्धा मुम्बईतील गिरण्या मुम्बईबाहेर गेल्या म्हणुन मराठी माणसे हळहळली... तशीच या अमेरिकेच्या मिडवेस्ट्मध्ये एक तीव्र नाराजी आणि हरवल्याची भावना आहे. तसे कालाय तस्मै नम: हे सर्वांना कळते. "परिवर्तन ही संसार का नियम है" हे देखील सर्वांना कळते. बदल खूप कमी लोकांना हवा असतो हे खरे असले तरी जर पुरेसा वेळ दिला तर बरीच माणसे बदलायला अनुकुल असतात. तसेच जर भवितव्य उज्ज्वल दिसत असेल तरीही लोक बदलायला लवकर तयार होतात. अमेरिकन मिडवेस्ट्चे तसे नाही आहे. एक तर झपाट्याने म्हणजे अगदी एका पिढीत हा भाग अगदी सधनतेकडुन निर्धनतेकडे गेला आहे. आणि त्यामानाने दुसऱ्या नोकऱ्या निर्माण न झाल्या मुळे भविष्याविषयी अनिश्चितता आहे. त्यामुळे इथुन एकुण स्थलांतर करणाऱ्याचे प्रमाण जास्त.

 

आज अमेरिकाभर आऊटसोर्सींग विषयी आज प्रचंड असंतोष आहे. परंतु आऊटसोर्सींग हे १९७० पासूनच मोठ्या प्रमाणावर चालु झाले. ७० च्य दशकात जेव्हापासुन निक्सन ने अमेरिका आणि चीनमध्ये जवळीक साधली तेव्हापासुन मोठया प्रमाणावर चीन ने अमेरिकेतील उद्योग आणि त्यान्च्या नोकऱ्या आकर्षीत केल्या. त्यामुळे चीनची १०-१५-२०% वार्षिक वाढ झाली मागची ३ दशके! परंतु अमेरिकेतील कामगार मात्र पूर्ण भरडुन निघाले. परंतु कामगार वर्गाचा असंतोष व्यक्त करणार कोण? पत्रकार, वकिल, डॉक्टर्स, व्यवस्थापन, कलाकार इत्यादि मंडळी सुरक्षीत होती! त्यामुळे कामगारांच्या व्यथेला आवाज मिळाला नाही. परंतु जसजसे सेवा क्षेत्रातील नोकऱ्या अमेरिकेबाहेर आणि प्रामुख्याने भारतात जाऊ लागल्या तसतसे या व्हाईट कॉलर लोकांना त्याची झळ बसु लागली आणि अमेरिकेमध्ये आज त्यामुळे आऊटसोर्सिंगबद्दल प्रचंड असंतोष निर्माण झाला आहे.

 

अर्थात याचा अर्थ आऊटसोर्सिंग वाईट आहे असे मुळीच नाही. आऊटसोर्सिंगमुळे आज चीन भारतात बऱ्याच नोकऱ्या तर निर्माण झाल्या आहेतच परंतु त्याहिपेक्षा महत्वाचे म्हणजे जग जवळ आले आहे. तंत्रज्ञानाची आदान प्रदान झाली आहे... राहणीमान उंचावले आहे. अमेरिकन मिडवेस्ट मधल्या कामगार वर्गावर प्रतिकुल परिणाम झाला असला तरिही एकुण अमेरिकेला देखील आऊटसोर्सिंग फायद्याचे ठरले आहे.

 

मुद्दा इतकाच आहे की काही अमेरिकन लोक मात्र यामुळे अगदी पिचुन गेले आहेत. त्यांबद्दल वाईट जरुर वाटते. मी जे काम करतो त्यामध्ये आऊडसोर्सिंग हा एक मोठा भाग आहे. त्या कामामुळे आज भारतात किमान ३-५ हजार नोकऱ्या निर्माण झाल्या केवळ आमच्या कंपनीमध्ये. त्यामुळे बरे वाटते की इथे राहुनही आपण भारताच्या प्रगतीला काही तरी हातभार लावतो. परंतु ते तसे लटके समाधान आहे. भारताबाहेर राहुन जे काही होते ती किरकोळ मदत आहे. हातभार वगैरे नाही. असो ....

 

कोणी म्हणेल इथल्या लोकांबद्दल वाईट का वाटते. तर त्याचे उत्तर असे आहे की अमेरिकेत पैश्याशिवाय काहीच चालत नाही. जगात इतरत्र कुठेही माणसाची अंतर्भूत (इन्हेरन्ट) किंमत इतकी कमी नसेल. आणि सर्व संस्था किंवा घडी अशी बसवली आहे की संचय करताच येऊ नये. त्यामुळे नोकरी गेली की लोकांना कारचे हप्ते भरता येत नाही ... कार जाते .... घर जाते ..... बायको आणि नवराही गमावण्याची पाळी जाते. गरिबीमुळे आरोग्य जाते कारण गरिब लोकांना प्रक्रिया केलेलेच अन्न परवडु शकते. भारतात आपण रोजच साधे परंतु ताजे अन्न खातो. प्रक्रिया केलेले अन्न आपल्याकडे नाहीच आहे त्यामुळे आरोग्याला हानी होत नाही. अमेरिकेत प्रक्रिया केलेले अन्न स्वस्त कारण ते "मॅन्युफॅक्चर्ड" असते! परंतु मग अश्या अन्नातुन तब्येत खराब होते. बरं आणि इथल्या व्यक्तीस्वातंत्र्यामुळे नातेवाईकांवर खूप काही अवलंबुन राहता येत नाही. आणि त्यांच्याकडेदेखील अतिरिक्त पैसा कुठुन असणार कोणाला पोसायला. इथले राहणीमानच इतके उच्च आहे की एका माणसाला पोसायचे म्हटले तर कठीण आहे. या सर्व प्रकारांमुळे अमेरिकेत नोकरी गमावणे हा गंभीर प्रकार झाला आहे. मी स्वत: लोकांना कामावरुन काढत नसलो तरीही या गोष्टी जवळुन पाहिल्यामुळे हळुहळु इथल्या सामान्य माणसावरच्या या संकटाबद्दल सहभावना नक्कीच निर्माण झाली आहे. घर गाडी एखादे पुस्तक ... पेन अश्या निर्जीव वस्तुंमध्ये आपला जीव चटकन अडकतो. मग ही तर माणसांसारखी माणसे! त्यांच्याबद्दल सहानुभूती न वाटुन कसे चालेल?

 

 

असो ... पुरे आता ..