अमेरिकन हेअरकट च्या निमित्ताने ...

सलोनीराणी

 

काल इथे मेमोरिअल डे म्हणजे सैनिक-स्मृतिदिन होता. त्यामुळे सुटी होती. त्यामुळे शिल्लक राहिलेली कामे करायची होती. पैकी एक काम म्हणजे केस कापणे. मिशिगनला असतात विद्यार्थी(दशेत) असताना पैसे नसताना तुझी आईच घरी मशीन आणुन चकट्फु केस कापत असे. आताशा बाहेर जाऊन कापतो. असो ... तर केस कापायला गेलो. दुकानात एक १७-१८ वर्षांची मुलगी होती. इकडे केस कापण्याच्या दुकानात बऱ्याचदा स्त्रीयाच असतात. याचे कारण असे की पैसे इथे खूप कमी असतात - तासाला ६-७ डॉलर्स. एकंदरीतच अमेरिकेतही स्त्रीयांना पुरुषांपेक्षा वीसेक टक्के कमी पगार मिळतो. सो मच फॉर डिव्हेलप्ड वर्ल्ड! असो ... परंतु त्यावरुन आठवले ... पुणे विद्यापीठात एमसीए करत असताना आमच्या वर्गात टीपी (थेलकट प्रदीप ऊर्फ टेन्शन पर्सॉनिफाईड ) नावाची एक "व्यक्ती कमी आणि वल्ली जास्त" होती. हा मुळचा मल्याळी परंतु दिल्लीला स्थायिक झाल्यामुळे अगदी दिल्लीचा झाला होता. सध्या न्युयॉर्क मध्ये कुठल्यातरी बॅन्केत काम करतो. तो पूर्वी एकदा भारतात-दिल्लीला गेला तेव्हा तिथे केस कापायला गेला होता. तिथला न्हावी काम करता करता याला म्हणतो "साहिब उधर बाल काटनेके दस डॉलर्स देने पडते है?" - अर्थात मला पण थोडे जास्त पैसे मिळतील का? त्यावर हा टीपी म्हणतो - "अबे उधर लडकी बाल काटती है. वोभी निक्कर (हाफ पॅण्ट) पेहेनके! इधर तू बाल काटता है!" माझे वडिल २००३ साली इथे आले तेव्हा पुतळ्यासारखे स्तब्ध बसले होते केस कापताना ... तेव्हा आम्ही त्यांची चांगलीच टर उडवली होती. असो ...

 

अशीच दुसरी एक गोष्ट आठवली म्हणुन सांगतो. १९९७ साली ऑक्टोबरमध्ये मी ऑस्ट्रेलियामधुन भारतात परत येत होतो. ऍडलेडमध्ये आमचा एक प्रोजेक्ट पूर्ण करुन स्वारी भारतात येण्यासाठी विमानतळावर निघाली. तर टॅक्सीवाली म्हणजे एक ऑस्ट्रेलिअन बसंती भेटली. त्यावेळी मी जेमतेम २४ वर्षांचा होतो. जग काहीच पाहिले नव्हते आणि भारतातील आपल्या संस्कृती, चालीरीती आणि इतर गोष्टींचा पगडा असलेले मन होते. आपल्या उच्च नीचतेच्या कल्पना आणि त्यात पुन्हा स्त्री टॅक्सी चालवते म्हणल्यावर माझ्या मनात चलबिचल झालेली. परंतु मी सहजतेचा आव आणत तिच्याशी वीस मिनिटांच्या अंतरामध्ये संभाषण साधले. ती पूर्वी माध्यमिक शाळेत मध्ये शिक्षिका होती. परंतु तिथे पैसे पुरेसे मिळेनात (जगभर शिक्षकांची परवडच आहे म्हणायची) म्हणुन टॅक्सी चालवु लागली. त्यावर मी तिला सांगीतले की माझी पण आई शिक्षिका आहे. बऱ्याच गप्पा मारल्या गाडी चालवता चालवता तिच्याशी. अखेरिस विमानतळावर पोचलो. उतरता उतरता मी तिला म्हणालो ... "इन इंडिया यु विल नेव्हर सी विमेन ड्रायव्हिंग अ टॅक्सी". त्यावर तिने दिलेले उत्तर माझ्या कायमचे स्मरणात राहिल. ती म्हणाली "यु विल सी इन्डिअन विमेन नॉट डूईंग मेनी थिन्ग्ज!" आहे की नाही खरे? मी विचारात पडलो.

 

असो ... तर त्या केस कापायच्या दुकानात गेलो तेव्हा हे सगळे विचार आले मनात. त्या मुलीने चांगले केस कापले. गाणी गुणगुणत आणि अगदी आनंदात. शेवटी मी तिला म्हणालो "यु डिड अ गुड जॉब" त्यावर ती मला म्हणते "थॅन्क्यु" "यु शुड टेक प्राईड इन व्हॉट यु डु!" मला कौतुक वाटले.

 

अमेरिकेतील तरुण मुले मुली अशी दुकानांमधुन कामे करुन पोट भरतात आणि स्वत:चे शिक्षण करतात. खूप कमी मुलामुलींना पालक कॉलेजमध्ये पाठवु शकतात कारण खर्च साधारणत: ३०-४० हजार डॉलर्स वर्षाला असतो. त्यामुळे मुले मुली १६ वर्षांची झाली की वेगळी होतात आणि आपले आयुष्या आपण घडवतात. भारतीय समाज अपवाद! इथे मात्र मुलांना पालकांचा पूर्ण आधार असतो. अगदी वैद्यकीय शिक्षणदेखील पालकांच्या बचतीतुन करणारी मुले भारतीय समाजात दिसतात.

 

कधी कधी वयाने जास्त मंडळी तरुण पिढीच्या नावाने खडे फोडतात. परंतु मला अमेरिकेतल्या किंवा भारतातल्या देखील तरुण पिढीबद्दल आशाच वाटते. कमीत कमी नैराश्य कधीच नाही वाटले. प्रत्येक पिढीचे प्रश्न वेगळे असतात, परिस्थीती वेगळी असते. त्यामुळे कोणी कोणावर काहीही मतप्रदर्शन करण्याची गरज नाही. अमेरिकेतील तरुण पिढीच्या भवितव्याबद्दल काहीसे प्रश्नचिन्ह आहे. शिक्षण नाही, नोकऱ्या नाहीत आणि अमेरिकेची ताकत घसरणीला लागलेली ... त्यामुळे तरुण पिढी चिंताग्रस्त आहे. त्याऊलट इथली बेबी-बूमर्स पिढी (अर्थात दुसऱ्या महायुद्धानंतर जन्मलेली पहिली पिढी) अगदी सुखात आहे. आपल्याकडे उलटे चित्र आहे. आमच्या आईवडिलांच्या पिढीने बऱ्याच खस्ता खाल्या. परंतु आमच्या पिढीला नक्कीच बरे दिवस आले. आणि आता तुमच्या पिढ्यांनादेखील भारताचा भविष्यकाळ अधिकाधिक प्रगतीचाच दिसतो आहे .... असो ... तो खूप मोठा विषय होईल... आज इथे थांबतो.