गोंधळ ... वंशाचा !

सलोनीबाई

मी विचित्र आहे की सर्वच बापमंडळींच्या डोक्यात हे येते हे मला माहित नाही. परंतु सिद्धुच्या जन्मानंतर आणि आता तुझ्या जन्मानंतर माझ्या मनात लगेच कुतुहलवजा प्रश्न आला की सिद्धु किंवा तु कुणाशी लग्न करणार आहात? तुमचा भावी जोडीदार कसा/कशी असेल? प्रश्न वेडगळ असेलही. परंतु अमेरिकेतील भारतिय सहसा इथे येउन अधिक पारंपारिक होतात. माझा एक भारतिय मित्र आहे - किशन. त्याची आई ब्रिटिश आणि वडिल भारतिय. लग्नानंतर त्याची आई पूर्णपणे भारतिय बनली. अगदी साडी वगैरे व्यवस्थीत घालुन सहजपणे भारतिय समाजात वावरते. सिद्धुचा एक वर्गमित्र असाच मिश्र आहे. आई इटॅलिअन आणि वडिल भारतिय. त्याची आईदेखील आपल्या भारतिय समाजात अगदी सहजपणे वावरते. परंतु तरिही भारतियांचा ओढा सहसा आपल्या भारतिय समाजाकडे असतो. माझा १/२ भारतिय + १/२ ब्रिटिश मित्र स्वत:ला भारतिय अमेरिकन समजतो. इतकेच नाही तर लग्न करताना मला म्हणाला की त्याला पूर्ण भारतिय मुलीशीच लग्न करायचे आहे (अर्थात - वडिल आणि आई भारतिय!). याचे कारण असे की तो स्वत: ५०% भारतिय वंशाचा आहे आणि त्याची मुले त्याला भारतिय वंशाचीच असावी असे वाटते. पुढे जाऊन त्याने खरोखरीच अश्याच मुलीशी लग्न केले. त्यावर तुझी आई म्हणते - "आता त्यांची मुले ७५% भारतिय होणार!"

किशनची विचारसरणी बरोबर की चूक हा मुद्दाच नाही आहे. मला वाटते की सर्वांना आपापला जोडीदार निवडण्याचा अधिकार आहे. आणि आईवडिलांना त्यांचे मत असण्याचा अधिकार आहे. अंतिमत: ज्याला लग्न करायचे आहे त्यानेच ठरवायचे कुठे बळी जायचे !!

अमेरिकेत मागच्या ४०० वर्षांमध्ये जगभरातुन लोक येऊन अगदी चांगली खिचडी झाली आहे. नक्की कोण कुठले हे सांगणे अशक्य आहे. परवा माझ्या बरोबर काम करणारी ऍन मक्ग्वायर नावाच्या एका बाईबरोबर गप्पा मारता मारता कळले की तिची मुले आठ वंशांची आहेत!!! ऍनचा नवरा आयरीश+फ्रेंच+इटॅलिअन+ ग्रीक आहे. आणि ऍन स्वत: ब्रिटिश+जर्मन+चेरोकी (एक अमेरिकन इंडिअन जात)+स्पॅनिश आहे. सांगताना पण दम लागतोय! परंतु अमेरिका ही अशीच आहे. कुणाला विचारले की तुम्ही नक्की कुठले तर सर्वच जण गोंधळतात. कारण उत्तर कोणालाच नक्की माहित नसते. आपले मूळ शोधण्यासाठी लोक इथे हजारो डॉलर्स खर्च करून युरोप आणि जगभर जातात. आणि हा गोंधळ अमेरिकेला अतिशय उपयुक्त ठरतो कारण आपण मूळचे कुठले हे जरिही लोकांना माहित नसले तरिही आपण अमेरिकन आहोत हे सर्वांनाच कळते. अर्थात अमेरिकेला नावे ठेवत ठेवत इथे राहणारा ही अमेरिकनच असतो. हे म्हणजे अगदी हिंदु धर्मासारखे आहे ... आपण जसे नास्तिकांनादेखील हिंदुच मानतो तसे...

ऍनला मी सांगु लागलो की भारतात ८४ साली आमच्या घरी टिव्ही आला. त्यावेळी हम लोग आणि इतर मालिकांमधील उत्तर भारतिय नावे वाचुन आम्हाला कशी गंमत वाटायची. १९९० साली मी बंगळूरला (बेंगाळुरु!) हवाई दलाच्या मुलाखतीसाठी गेलो होतो तेव्हा हिंदीतुन बोलले तर किती तिरस्कार केला जायचा. आणि आता जाऊन बघा! इतकेच काय तर २००० साली पुणे सोडले आणि अमेरिकेत आलो आणि २००३ साली परत गेलो तेव्हा असे वाटले की पुण्याचे मराठीपण अगदी निघुन गेले आहे. आणि वाईटही वाटले. परंतु आता तितके वाईट वाटत नाही कारण हेच खरे आहे की वंश आणि संस्कृती यामध्ये शुद्धाशुद्धतेच्या कल्पना पोकळ आहेत. दोन्ही गोष्टी प्रवाही आहेत आणि असल्या पाहिजेत. इतर जे प्रवाह येतील त्यांना सामावुन घेतले पाहिजे. उगाच संकुचितपणा बाळगण्यात अर्थ नाही.

अर्थात याचा अर्थ असाही नाही की आपल्या संस्कृतीला तिलांजली द्यायची. किंबहुना उलट अनेक धाग्यांचा पिळ देत देत हे वस्त्र अधिक घट्ट करायचे.

भारतातील हे बदल ऐकुन ऍन मला म्हणाली की अमेरिकेत ज्या गोष्टीला ४०० वर्षे लागली तो बदल भारतात ४० वर्षात घडतो आहे असे वाटते आहे. मला वाटते तिचे म्हणणे खरे आहे.

आपण मराठा की ब्राह्मण की बंगाली की तमिळ यापेक्षा पुढची पिढी गोंधळलेली जन्माला येवो. त्यांना फक्त एकच समजो की आपण भारतिय आहोत. मला वाटते भारतासाठी ते अतिशय हितकारी होईल.

मला कुणी विचारले की सलोनीने कोणाशी लग्न करावे तर मी म्हणेन निर्व्यसनी, कर्तबगार आणि चांगले विचार आचार असणार्र्या शक्यतो भारतियाशी! शक्यतो भारतियाशी का? तर आमचा कंफर्ट झोन तो आहे. भारतिय परंपरा सहिष्णु आणि हजारो वर्षांची आहे. आणि इतर सर्व गोष्टी समान असतील तर तो धागा तुम्ही बळकट करावा. परंतु निर्णय तुमचा आहे आणि त्याला अजुन चिक्क्कार येळ हाये.